بیش از ۲۰۰ نوع مختلف سرطان وجود دارد و هر کدام به روشی خاص تشخیص و درمان می شوند. در سرطان‌های دهان و سر و صورت همانطور که قبلاً گفته شد، اکثراً به دنبال این عارضه با شروع رشد و گسترش، توده‌ای تشکیل می‌شود.
برخی از سرطان‌ها هم بطور توده‌ای نیستند و مانند لوسمی‌ها از سلول‌های خونی شروع و در خون و مغز استخوان منتشر می‌شوند.
امروزه یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها مربوط به ناحیه فک و صورت و گردن می‌باشد. صورت، سر و گردن یکی از مناطقی است که ممکن است سرطان در هر کجای آن تشکیل و نمود پیدا کند.
تومورها در اجزای مختلفی مانند لب ها، غدد بزاقی، زبان، لثه ها، کام و داخل گونه ها تأثیر می‌گذارد. سرطان‌های پیچیده‌تر که معمولاً بیمار دیرتر متوجه آن می‌شود در اطراف زیر و ریشه زبان، بافت نرم داخل دهان، داخل حفره بینی به وجود میاید.
پیدایش تومورها در کنار و زیر لوزه‌ها و قسمت بالایی گلو (حلق) هم بسیار رایج است؛ اصطلاحاً سرطان حلق نامیده می‌شوند. از اصلی ترین انواع سرطان، سرطانی است که از سلول‌های اپیتلیال به وجود میاید. تومور کارسینوما از بدخیم ترین تومورهای جامد است و در سلول‌هایی به وجود میاید که سطح خارجی یا داخلی اندام‌ها را دربر می‌گیرند و به سلول‌های اپیتلیال نامگذاری شدند.
از انواع دیگر تومورهای جامد بدخیم لنفوم، لوسمی، سارکوم، بلاستوم، میلوما و تومورهای سلول زایا هستند.
از بین انواع سرطان های آدنوکارسینوما، کارسینوم سلول سنگفرشی و کارسینوم سلول بازال باید گفت که کارسینوم سلول سنگفرشی رایج ترین نوعی از تومور است که مربوط به فک و صورت می‌شود. در کارسینوم سلول سنگفرشی (scc) سلول‌های سرطانی به سرعت رشد می‌کنند و تومور تشکیل می‌دهند.
سرطان‌های ناحیه سر وصورت و گردن می‌توانند زبان، دهان، غدد بزاقی و نواحی مختلف حلق (گلو) را درگیر کنند. گاهاً دیده می‌شود که به واسطه پیدایش تومور ها، تغییرات بدخیمی در حفره بینی، گوش میانی، سینوس‍ها و حنجره رخ می‌دهد. در بینی اکثر تومورها در سلول‌هایی ایجاد می‌شوند که پوشش سطوح حفره بینی و دهان را تشکیل می‌دهند (سرطان‌های سلول سنگفرشی مخاطی) اما برخی از تومورها در سلول‌های غدد زیرین (آدنوکارسینوم) یا بافت‌های همبند (سارکوم) ایجاد می‌شوند.
با شروع و تشخیص سرطان دهان و فک و صورت بیماران به بهترین شکل در تیم‌های انکولوژی سر و گردن و تحت نظر فوق تخصص بیماری‌های سرطان دهان و فک و صورت قرار می‌گیرند. گاهی هم لازم است با توجه به نوع و پیشرفت بیماری، بطور تیمی همراه با متخصصان گوش و حلق و بینی، متخصصین پوست، متخصص غدد، متخصصین پلاستیک ترمیمی، متخصص چشم پزشک، متخصص رادیولوژی و… که معمولاً در بیمارستان‌های بزرگ مستقر هستند،کار تیمی و درمانی را شروع کرد و بیماری را مدیریت و کنترل کرد.
تخصص‌های ضروری پزشکی در مدیریت و کنترل بیماران سرطانی که در مرحله حاد و بدخیم هستند، شامل انکولوژی دهان و فک و صورت، انکولوژی پرتوشناسی، انکولوژی پزشکی، پاتولوژیست، طب تسکین دهنده، رادیولوژیست، آسیب شناسی و پزشکی هسته‌ای هستند.
سرطان چیست؟ سرطان بیماری است که در آن سلول ها در قسمت خاصی از بدن به طور غیرقابل کنترلی رشد و تولید مثل می‌کنند. به
درست است که در جوامع امروزی با تمام فشار های روحی، روانی، اقتصادی، اجتماعی و … زندگی همه افراد جامعه تحت تاثیر و دگرگونی قرار
سرطان سر و صورت گردن چندین عامل مختلف و غیر قابل پیش بینی دارد مصرف مداوم الکل ،مصرف مداوم تنباکو ، سیگار، قلیان ، مواد
انکولوژیست یا فوق تخصص بیماری های سرطان دهان و فک و صورت، پس از ویزیت بیمار و بررسی شرایط بالینی، محل تولید و تکثیر توده، جهت بررسی و تشخیص دقیق تر مراحل رادیوگرافی و عکس برداری، آزمایشات، ام ار آی، سونوگرافی و… را انجام می‌دهند تا طرح درمان ارائه دهند.
سپس بیوپسی یا نمونه برداری از تومور، انجام می‌شود و نمونه جهت بررسی ماهیت توده و نوع توده (به لحاظ بدخیم یا خوش خیم بودن) به پاتولوژی تخصصی فک وصورت ارسال می‌شود و پس از بررسی جواب پاتولوژی، در صورت نیاز جراحی جهت خارج کردن کامل توده و شروع درمان آغاز می‌گردد.
در واقع روند درمان سرطان ، بسته به نوع و شدت آن بیماری دارد و با توجه به وضعیت بیمار، ممکن است فقط جراحی و خارج کردن تومور انجام شود و بعد بیمار در ماه های متوالی مورد چکاپ قرار گیرد و یا ممکن است بعد از جراحی، یک روش درمانی یا ترکیبی از چند روش درمانی به منظور بهبود وضعیت بیمار انجام شود.
در فرایند جراحی، متخصص بیماری های سرطان دهان و فک و صورت، تومور و احتمالا بافت اطراف آن را برداشته و از گسترش این عارضه جلوگیری می‌کند.
جراحی خارج‌کردن توده و تومور اولین گام در مقابله با سرطان است. بعد از عمل نیز بیمار مجددا، در تاریخ های مشخص تحت نظر و چکاپ قرار می‌گیرد.
پیشرفت بیماری به صورت مرحله‌ای چک و بررسی می‌شود، در موارد حاد معمولاً علاوه بر داروهای ضد سرطان، از رادیوتراپی و شیمی درمانی هم بسته به شرایط درمان و نظر انکولوژیست شما انجام می‌شود.
باید به این نکته اشاره کرد که در بسیاری از موارد مشاهده این علائم ناشی از موارد فیزیکی دیگری است و ربطی به سرطان ندارد ولی اگر هر کدام از علائم فوق را مشاهده کردید که با گذشت دو هفته هنوز برطرف نشده یا علامتش تشدید شده باشد بهتر است در اولین فرصت جهت ویزیت و بررسی دقیق تر به متخصص جراح فک و صورت یا فوق تخصص بیماری های سرطان دهان و فک و صورت (آنکولوژیست) مراجعه کنید .
جراحی توده‌های سرطانی روشی است برای حذف و برداشت تومور یا توده سرطانی از داخل بدن بیمار است. معمولاً تومورهای جامد با جراحی قابل برداشتن هستند.
نوع عمل جراحی بسته به نوع توده و جواب پاتولوژی متفاوت است و بسته به نوع طرح درمان انکولوژیست شما، ممکن است اگر تومور کوچک و در دسترس باشد تحت بی حسی موضعی یا اگر بزرگ و دسترسی محدود باشد تحت بیهوشی درمان انجام دهد.
جراحی یک روش تضمین شده برای حذف سلول‌های سرطانی نیست زیرا درصدی احتمال مستازز یا عود مجدد بیماری در همان محل یا در اجزای دیگر وجود دارد.
به همین دلیل جراح متخصص بیماری‌های سرطان دهان و فک و صورت در صورت لزوم، بخش‌هایی از اطراف تومور را هم برمی‌دارد تا احتمال عود را کمتر کند یا اگر سرطان در کنار غدد لنفاوی صورت یا زیر گلو تشکیل شود احتمالاً علاوه بر برداشت و جراحی خود توده، لنف سالم اطراف را هم برمی‌دارند تا از عدم سرایت سرطان مطمئن شوند.
بیمارانی که دچار سرطان‌های شناخته شده زبان، کف دهان، مخاط دهان، فک، پوست صورت، کام و سینوس هستند، می‌توانند جهت مشاوره و طرح درمان‌های مقتضی با دکتر علیرضا مدرسی پزشک فوق تخصص جراحی انکولوژی (فوق تخصص جراحی سرطان دهان و فک و صورت)، در تماس باشند
درطی پرتودرمانی با استفاده از اشعه ایکس و امواج آلفا، امواجی تولید می‌شود که در طی استفاده از این امواج، آسیب‌های ژنتیکی به تومورهای سرطانی وارد می‌شود و در نهایت منجر به مرگ سلول‌های سرطانی می‌شود.
در واقع با استفاده از نوع و دوز مشخصی از انرژی اشعه گاما، که بسته به نوع و میزان بیماری هر فرد متفاوت است، جلوی رشد و تقسیم سلول های سرطانی گرفته می‌شود. البته در طی این فرایند سلول‌های سالم آن ناحیه هم ممکن است آسیب ببینند اما در مدت زمان کوتاهی کم کم بازسازی می‌شوند و بهبودی خود را مجدداً به دست می‌آورند.
پرتودرمانی عوارض مختلفی دارد. ریزش مو در محل پرتو درمانی، بی‌اشتهایی، تغییراتی در سیستم اعصاب، تغییراتی در بافت نرم و بافت پوست و… از عوارض پرتو درمانی است. متخصص جراح انکولوژیست شما بعد از جراحی بسته به نوع جراحی و نوع توده و محل آن، تصمیم می‌گیرد که از پرتو درمانی یا از شیمی درمانی و داروهای ضد سرطان استفاده کنید یا خیر .
پرتودرمانی علاوه بر اینکه به بیمار جهت تسریع روند بهبودی کمک می‌کند، می‌تواند تأثیرات منفی نیز بر روی بدن داشته باشد. برخی از عوارض جانبی اشعه عبارت‌اند از:
شیمی درمانی نیز مانند پرتو درمانی برای کمک به روند بهبودی بیمارانی که با سرطان درگیر شدند تجویز می‌شود ولی عوارض خاص خود را به دنبال دارد:
در صورتیکه درگیر تومورهای خوش خیم و یا بدخیم ناحیه دهان، فک و صورت هستید، می‌توانید جهت ویزیت با پزشک فوق تخصص جراحی انکولوژی، با ما تماس بگیرید.
بیمارانی که هر گونه زخم در سر و صورت و گردن یا بافت نرم داخل دهان و زبان می‌بینند که مکرراً تکرار می‌شود، مشکوک به داشتن ضایعه خوش‌خیم یا بدخیم در دهان و فک و صورت هستند باید فوراً به متخصص جراح دهان و فک و صورت یا فلوشیپ جراحی سرطان یا برای بررسی و ارزیابی، نمونه برداری احتمالی، تشخیص و مرحله‌بندی ارجاع داده شوند.
جراحی بیوپسی یا نمونه برداری گام اولیه در تشخیص نوع توده، ضایعه یا تومور است که پس از ارسال به پاتولوژی تخصصی فک و صورت نوع و ماهیت ضایعه مشخص می‌شود اگر توده یا ضایعه سرطانی نبود که مشکل خاصی وجود ندارد، اگر ضایعه یا توده خوش خیم بود چکاپ های متعدد و پیگیری در ماه‌ها و سال‌های پیش رو جهت کنترل و بررسی شرایط بیمار الزامیست.
درنهایت اگر بدخیم بود برای بیماران مبتلا به سرطان هایی که حفره دهان، غدد بزاقی و پوست را درگیر می‌کنند فارغ از اینکه پیشرفته باشد یا خیر باید جراحی سرطان انجام شود و تومور و بافت های همبند اطراف خارج شوند و در صورت نیاز مورد رادیوتراپی پس از عمل و یا همراه با شیمی درمانی قرار می گیرند.
روش های درمانی وسیع تری برای سرطان های پیشرفته تر مورد نیاز است. در بیمارانی که بطور پیشرفته درگیر سرطان شدند ممکن است تومور کل فک یا قسمتی از فک، قسمتی از استخوان گونه، قسمتی از پیشانی، قسمتی از کام، قسمتی از زبان، قسمتی از استخوان نگهدارنده دندان ها، قسمتی از بافت نرم و پوست سر و صورت و یا همه اینها را درگیر کرده باشد.
بنابراین پزشک فوق تخصص جراحی سرطان برای حذف کامل تومور سرطان در این بیماران، مجبور است کل استخوان یا قسمتی از آن و کل بافت نرم و پوست و یا قسمتی از آن را همراه با توده خارج کند،
بنابراین پس از جراحی سرطان، بازسازی بافت نرم یا بافت سخت یعنی بازسازی پوست، استخوان، دندانها و … نیز باید انجام شود که اغلب با استفاده از جراحی میکروواسکولار و انتقال بافت از قسمتی از بدن به ناحیه سرطانی در فک و صورت، انجام می شود.
استخوان، ماهیچه و پوست را می توان از سایر قسمت های سالم بدن گرفته و برای پیوند و جایگزینی در قسمت آسیب دیده سرطانی، استفاده کرد. گاهی بعد از عمل های سنگین جراحی سرطان که پیوندهای وسیع استخوانی یا پوستی به بافت صورت و گردن انجام شده، نیاز به توانبخشی پس از عمل بسته به نوع درمان وجود دارد.
توانبخشی فرآیندی است که به بیمار کمک می‌کند تا حد امکان به عملکرد و شرایط عادی و طبیعی زندگی خود بازگردد و در گفتار، جویدن، بلع، حرکت اجزا صورت و فرم صورت که از اهداف مهم توانبخشی است، کمک رسان باشد.
همه این فرایند برای دستیابی به توانبخشی عملکردی و فانکشنال، شرایط فیزیکی و زیبایی انجام می شود تا بیمار بتواند به طور عادی و منطقی به جایگاه خود در جامعه، محل کار و خانواده برگردد.
عوامل روانی نیز از جمله عوامل بسیار حائز اهمیت است که از بدو درگیری و تشخیص سرطان باید به کمک متخصصان روانپزشک و روانکاو بطور موازی با شروع درمان، تحت نظر قرار گیرند و در جهت بهبود پیش ببرند.
قطعاً بیمار وارد فاز افسردگی جزیی و یا حاد و مزمن می‌شود که در این میان عوامل روحی و روانی تاثیر بسیار چشمگیری در روند بهبودی و درمانی بیمار دارد. بنابراین علاوه بر جراحی سرطان دهان و صورت و پیدا کردن فوق تخصص جراحی سرطان فک و صورت باید به دنبال متخصصان روانپزشک حاذق نیز باشید تا به بیمار در کنترل بیماری کمک کنید
سرطان گلو اصطلاحی است که معمولاً به آن دسته از سرطان‌های موجود در حلق (لوله توخالی بین بینی و نای) و حنجره و قسمت بالایی
سرطان حفره بینی یا سرطان سینوس چیست ؟ سرطانی که حفره بینی و سینوس های هوای پارانازال را تحت تاثیر
سرطان زبان چیست؟ هنگامیکه سلول‌های نرمال زبان به سلول‌های غیر نرمال تبدیل شده و رشد خارج از کنترل دارند تومور
سرطان پوست سر و صورت و گردن در بین مردان بیش از زنان دیده می‌شود. مهم نیست که علائم سرطان
بازسازی پوست صورت و بافت نرم در بیماران مبتلا به سرطان پس از جراحی تومور سرطانی، بحث جبران زیبایی ظاهری